Ruimte, kalmte en weldadige rust in Oostenrijk contrasteren in deze coronatijden scherp met de Nederlandse stress, modieuze opwinding en overdrijving in de media. Oostenrijk koestert ook zijn tradities waar die in Nederland vrijwel spoorloos zijn verdwenen. Freek van Beetz stelt vast dat we meer baat zouden hebben bij de Oostenrijkse stijl waarbij de tijd wordt genomen voor weloverwogen discussies.

???? Beluister dit artikel

We zijn in Oostenrijk neergestreken. We wilden even weg van de opwinding en de hijgerigheid die in ons land met de aanwakkerende pandemie als een kwalijke damp is opgestegen en die me gaandeweg steeds meer is gaan tegenstaan. De gevoelens van stress, die deskundigen onder de bevolking zeggen waar te nemen, zouden best wel eens veroorzaakt kunnen worden door al die over elkaar heen buitelende onheilsboodschappen, de elkaar in somberheid overbiedende deskundigen, chaotische berichtgeving en naar gezag tastende autoriteiten. We wilden even weg van die overkokende heksenketel die spraakmakend Nederland op het vuur heeft gezet.

Kalm tempo

Het had eigenlijk Spanje moeten zijn, eind van het voorjaar, maar daar stonden de signalen toen al op z’n minst op oranje. Dat leek te risicovol. Oostenrijk in de nazomer scheen ons een redelijk alternatief toe: veel groen, bossen, bergen en dalen. Ons lonkte een aangenaam verblijf in een gastvrije omgeving. Nog steeds code geel bij ons vertrek, we waanden ons betrekkelijk veilig.

En zo streken we neer in Lungau, op het platteland: nou ja, plat niet natuurlijk, maar wel in een weldadig rustgevend agrarisch landschap, dat zich vooral in de dalen majestueus ontplooit: sappig groene weiden en idyllisch gelegen, met uitbundig bloeiende geraniums getooide boerenhoeves, omsloten door massieve bergpartijen. Tijdens onze wandelingen moesten we stijgen en dalen, ons een weg banen in bergweiden tussen de stoïcijns opkijkende koeien en ruisende beekjes kruisen: een opmerkelijk ontspannen sfeer, ook in de dorpen. Het kalme tempo van een agrarische wereld die me doet denken aan een voorgoed verdwenen tijd, mijn jeugd in het dorp op de Veluwe in de jaren vijftig.

Gedisciplineerd

Hebben we hier dan geen last van corona? Eerlijk gezegd: nauwelijks. Weliswaar zijn nog tijdens ons verblijf de maatregelen aangescherpt: zo werd het dragen van mondkapjes verplicht in winkels en restaurants, maar dat waren we in Duitsland ook al gewend en men houdt zich er hier opmerkelijk gedisciplineerd aan. Ik denk wel eens dat het dragen van mondkapjes de mensen toch bewuster maakt van het besmettingsgevaar.

Buiten is het overigens allemaal veel losser. Aan afstand houden doet men minder, maar er is ook zoveel ruimte en frisse lucht om je heen, dat je je daar ook nauwelijks toe gedwongen voelt. Op terrassen gaat het er overigens soms ook wat vrijer aan toe. Code geel is nog steeds van kracht, slechts Wenen en Innsbruck hebben inmiddels code oranje uitgereikt gekregen.

Aan de berichtgeving hier in Oostenrijk kun je wel merken dat men zich voorbereidt op wat nog kan gaan komen. In Nederland werd aandacht besteed aan de aangekondigde maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de wintersport zoveel mogelijk doorgang kan vinden: geen après-ski-feesten dit komende wintersportseizoen en een beperking van de groepsgroottes. Zo hoopt men te redden wat er te redden valt: het toerisme in de berggebieden is nu eenmaal een economische factor van belang.

Opernball

Mij viel vooral de plotseling ingelaste persconferentie op van maar liefst twee ministers: zij moesten tot hun grote spijt meedelen dat het traditionele Opernball in februari 2021 geen doorgang kan vinden. Dat sloeg in als de spreekwoordelijke bom. Er werd uitvoerig over bericht. Want dit jaarlijkse gebeuren in de Weense Staatsopera, waar maar liefst meer dan 5000 gasten uit binnen- en buitenland hun opwachting maken – naast de bijna 2000 medewerkers – geldt als één van de hoogtepunten in het culturele leven in het land. Een traditie die maar liefst teruggaat tot het Wener Congres van 1814 – 1815!

Gevoel voor tradities

De aandacht in de media voor deze beslissing zegt veel over de hang naar tradities uit lang vervlogen tijden en over de grote, kennelijk diepgewortelde betekenis van de cultuur in dit land. Dat geldt overigens niet alleen de ‘hoge’ cultuur: bij de toegang naar elk dorp in de omgeving wordt ons duidelijk gemaakt dat de Bauernherbst is aangebroken. Daarmee wordt de overgang naar de winter gevierd: boeren oogsten hun gewassen, de koeien worden feestelijk getooid van de bergweiden naar beneden gebracht en er worden allerlei producten ingemaakt. Met traditionele festiviteiten bereidt men zich voor op de winter. Vaag herinner ik me dergelijke ‘oogstfeesten’ in Nederland, maar ook daarvoor moet ik ver terug in mijn geheugen. Tradities zijn bij ons weggemaaid in de drang naar vernieuwing, die stonden de open, vrije samenleving maar in de weg, dachten we kennelijk.

Nuance

Maar er valt me meer op: de publieke omroep brengt in Oostenrijk het nieuws en de actualiteiten nog op een rustige toon, met tijd voor uitleg en nuance. Op radio en tv dus niet het opgewonden toontje waarmee de Hilversumse zenders nogal eens non-nieuws tot wereldschokkende misstanden verheft, waar een modieus soort linksigheid de onderwerpkeuze bepaalt, in progressieve kringen gekoesterde thema’s tot uit den treure worden uitgemolken en waar persberichten van onderzoeksinstellingen en NGO’s kritiekloos tot grove misstanden worden opgepompt. Waar presentatoren op verontwaardigde en bitse toon autoriteiten, Kamerleden en bewindslieden ter verantwoording roepen, hopen hen op een verspreking of een falend geheugen te kunnen betrappen om daarmee een trofee van scherpzinnigheid te bemachtigen: radio en tv in het format van een Twitter-fittie. En waar vraaggesprekken worden afgekapt als die naar de indruk van de interviewer te lang gaan duren. Want het volgende bericht wacht, of nog erger: een cabaretier, een artiest die geplugd moet worden of op de radio een hinderlijk muziekje of een inwisselbare singer-songwriter.

In Oostenrijk is nog ruimte voor gedegen vraaggesprekken. Die zijn bij onze NPO naar de latere uurtjes verbannen. Nostalgie? Misschien. Maar opwinding en stress in tijden van Corona: ik denk dat we meer gebaat zijn bij een rustiger, weloverwogen berichtgeving, aan debatten zonder hinderlijke, betweterige interrupties en gesprekken met deskundigen die de ruimte krijgen om hun mening ook aan die van anderen te toetsen.