Opiniez.nl • Johannes Vervloed

De Democraten lopen in
hun eigen impeachment-val

Een boemerang komt altijd weer terug

Bijna twee maanden geleden schreef ik een column over het impeachmentonderzoek naar (mogelijk) machtsmisbruik door president Trump in zijn contacten met de Oekraïense president Zelinski. Alhoewel vrijwel in alle media en door bijna al die talrijke Amerika-deskundigen verkondigd werd dat de afzetting van deze president nu toch echt in zicht kwam, is daar tot dusver niet veel van gebleken.

Ondanks alle mediagetetter over ‘kroongetuigen’ die het verpletterende bewijs zouden hebben geleverd, kan niet anders gezegd worden dan dat de meeste daarvan het predicaat ‘losse flodder’ nauwelijks waardig bleken.

Impeachable?

Volgens de befaamde Amerikaanse jurist Alan Dershowitz had de zoektocht naar de perfecte impeachable offense tegen Trump veel weg van de manier waarop overijverige aanklagers eerst de beklaagde vastpinnen, om vervolgens op zoek te gaan naar het misdrijf. Maar, aldus Dershowitz, beging Trump eigenlijk wel een impeachable overtreding in dat telefoongesprek met Zelinski, de pas verkozen president van Oekraine?

In mijn column schreef ik al dat de tekst van de vrijgegeven transcriptie daar geen doorslaggevend bewijs voor gaf. Evenmin bleek daaruit de door de klokkenluider (whistleblower) verkondigde quid pro quo (voor-wat-hoort-wat): dat de opgeschorte financiële en militaire hulp pas zou worden verleend na een tegenprestatie: een onderzoek naar de rol van Hunter Biden bij het Oekraïense energiebedrijf Burisma.

Ongepast

Getuige luitenant-kolonel Alexander Vindman, betrokken bij het Oekraïne-beleid van Trumps Nationale Veiligheidsraad, gaf als verklaring: ‘Het is ongepast van de president van Amerika om van een buitenlandse regering te eisen dat een onderzoek wordt gestart naar een Amerikaanse burger en politieke tegenstander.

Tja, ongepast, wellicht, maar ook een misdrijf, geëigend voor een impeachment?

Je kunt natuurlijk best kritische kanttekeningen plaatsen bij het taalgebruik van deze president, die als buitenstaander de politieke arena betrad met de boodschap dat hij wilde afrekenen met het politieke establishment in Washington – Drain the Swamp. De transcriptie van het telefoongesprek laat zien dat de tekst soms op z’n minst informele passages bevat, maar ging Trump in dat gesprek z’n boekje te buiten?

Vanuit mijn bescheiden ervaring kan ik overigens beamen dat dergelijke (telefoon-)gesprekken vaak een mengeling kennen van formele – door vakdeskundige medewerkers aangereikte – teksten en losse, soms in spreektaal gevatte passages. Politici gaan nu eenmaal over hun eigen woordkeuze.

Uiteenlopende oordelen

Maar waar staan we nu, zo’n twee maanden verder? Het slagveld overziend moet je vaststellen dat de posities nauwelijks zijn gewijzigd: in de media lopen de oordelen uiteen. Het Parool: “Afzetten Trump is nog héél ver weg”. De Standaard:”Dit is veel erger dan Watergate”.

Ik heb een groot deel van de (openbare) verhoren proberen te volgen. Na de partijdige, want alleen door de Democratische leden van het Intelligence Committee achter gesloten deuren afgenomen verklaringen van de opgeroepen getuigen, werd ons vuurwerk voorgespiegeld. Maar van de vele, met ophef rondgebazuinde beschuldigingen bleef toch maar weinig overeind. Nogal veel ‘van horen zeggen’.

En de kroongetuigen van wie de ultieme ontboezemingen werden verwacht, lieten het aardig afweten. Zo schreef De Volkskrant: “Het impeachment-onderzoek tegen president Trump gaat vandaag een cruciale fase in. De getuigenis van ambassadeur Gordon Sondland kan bewijs opleveren dat Trump zijn macht misbruikte om Oekraïne te dwingen een onderzoek naar oud-vicepresident Joe Biden te beginnen. Maar zal Sondland zo ver gaan?

Nou, dat viel tegen.

Afgang

Dezelfde Volkskrant schreef een dag later dat volgens ‘topdiplomaat’ Gordon Sondland – een hotelmagnaat die als donateur van Trumps campagne de post van VS-ambassadeur bij de Europese Unie kreeg – Trump een wederdienst van President Zelenski wilde. En dat met die “poging tot omkoping” impeachment een stap dichterbij was gekomen. Maar de TV-kijker zag aan het slot toch wel wat anders: een afgang van deze ‘kroongetuige’.

In de pers werd ook veel waarde gehecht aan de getuigenissen van (hoge) ambtenaren en medewerkers (o.a. Fiona Hill, Kurt Volker en David Holmes). Hun goede raad zou door Trump ten onrechte in de wind zijn geslagen. Inderdaad plaatsten zij vanuit hun professionaliteit kritische kanttekeningen bij het optreden van de president in zijn contacten met Oekraïne. Ze mogen daarover best verongelijkt zijn, maar het is uiteindelijk alleen de president die beslissingen neemt op het gebied van buitenlandse betrekkingen. Hij wordt daar politiek op afgerekend.

Bovendien, zoals ook correspondent Bas Blokker in de NRC van 21 november vaststelt, de invloed van het State Departement op het buitenlandse beleid van de VS is nooit onaantastbaar geweest. Iedere Amerikaanse president steunt ook op de expertise van de top van het Pentagon en van zijn eigen Nationale Veiligheidsraad.

En, voeg ik er op basis van eigen bescheiden ervaring aan toe: een bewindspersoon gaat nooit alleen af op ambtelijke advisering, ook de eigen inschatting (gut feeling) en goede gesprekken aan de keukentafel – zie Wim en Rita Kok – spelen een niet te onderschatten rol.

Hoe nu verder?

Een overtuigend bewijs van omkoping is niet boven tafel gekomen. Was er sprake van machtsmisbruik? Dershowitz: “The answers are plainly no and no. There is a constitutionally significant difference between a political “sin” on the one hand, and a crime or impeachable offenses, on the other. Even taking the worst-case scenario regarding Ukraine — a quid pro quo exchange of foreign aid for a political favor — that might be a political sin, but not a crime or impeachable offense. Many presidents have used their foreign policy power for political or personal advantage”.

Uit recente onderzoeken blijkt dat de steun onder niet-partijgebonden kiezers voor het impeachmentonderzoek afneemt. Dat is een veeg teken voor de Democraten, maar het vooruitzicht is voor hen nog ongunstiger. De volgende fase speelt zich namelijk af in het Judiciary Committee van de door de Republikeinen gedomineerde Senaat. Over het verloop daarvan verkeren we vooralsnog in het ongewisse.

Boemerang

Maar er is ook een andere verontrustende ontwikkeling voor de Democraten: de Republikeinse senator Lindsey Graham heeft een onderzoek naar de activiteiten van Joe en Hunter Biden in Oekraïne in gang gezet. Zo mogelijk nog veel dreigender voor de Democraten is de aankondiging van Trump dat hij deelname aan een Impeachment Trial overweegt. Dan kunnen alle getuigen worden opgeroepen, inclusief de klokkenluider en niet te vergeten de beide Bidens. Dat zal ongetwijfeld een boel dirt opleveren, wat vooral de campagne van de Democraten zal treffen.

Een boemerang komt altijd weer terug.