Onlangs was er nogal wat ophef over typisch corpsballengebral met een seksistische lading. Sigrid Kaag liet haar voorlichters direct een tweet vol afkeurende holle frasen verspreiden. In de NRC vroeg Danielle Pinedo vervolgens aan hoogleraar Serena Ferente of Kaag de Jeanne d’Arc was van onze tijd. Wie weet zit er nog een heiligverklaring in voor onze Sigrid, die overigens van compassie met vrouwen niet veel heeft laten blijken, schrijft Frederik van Beetz. 

“Is Kaag de Jeanne d’Arc van onze tijd?” vroeg NRC-redacteur Danielle Pinedo – nu even columniste – aan Serena Ferente, hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Het is weliswaar een column, maar ze heeft die vraag serieus aan de hooggeleerde gesteld.

De aanleiding tot deze, in mijn ogen absurde, vraag is de mediaophef die ontstond toen een filmpje opdook, waarin brallende corpsballen (mijn woorden, FvB) van het Amsterdamsch Studenten Corps (A.S.C.) tijdens een ‘herendiner’ ter gelegenheid van een recent gevierd lustrumfeest door de luidsprekers schalden dat vrouwen “niks en niks meer dan een hoer zijn.”

Ontgroening

Nu zijn we van die corpora wel wat gewend. Ik ben nog van de generatie, die de “Roetkapaffaire” heeft meegemaakt. Daarbij kwam tijdens een weerzinwekkend ontgroeningsritueel een aankomend lid van een nogal exclusief Utrechts studentengenootschap door verstikking om het leven. Ook herinner ik me het minstens zo afstotelijke “Dachautje spelen” van het Amsterdamse Studentencorps. Ik had zoveel afkeer gekregen van dergelijke ontgroeningspraktijken, dat ik bij aankomst op de universiteit besloot niets met dit soort gezelschappen van doen te willen hebben. Ik werd principieel ‘nihilist’, zoals dat toen heette. Nu is er sinds die tijd veel veranderd, maar kennelijk – zoals telkens blijkt – veel ook weer niet.

D66-leider en vicepremier Sigrid Kaag liet over dit ‘lullo-diner’ – zoals Danielle Pinedo dat Amsterdamse lustrumfeest van het A.S.C. noemt – haar voorlichters weer één van die vele, in holle frasen gegoten, berichten verspreiden, waarin ze onder meer schreef: “We leven in 2022, niet in 1922.”

Obligate teksten

Nu tweet de huidige minister van Financiën naar hartenlust over tal van gebeurtenissen: allemaal met soortgelijke obligate teksten vol voorlichtersjargon, maar je hoort haar nooit over zaken waarvoor ze toch door onze vorst is beëdigd: ’s lands financiën, terwijl daar best wat mee aan de hand is. De inflatie loopt gierend uit de klauwen en steeds meer mensen kunnen de energierekening niet meer betalen. Dat valt meer mensen op. Maar daarover zwijgt de hoeder van de schatkist in alle talen.

Beirut

Toch is vicepremier en minister van Financiën Sigrid Kaag zeker begaan met het lot van de mensen. Althans, van mensen ver hier vandaan. Op 4 augustus twitterde zij: “Twee jaar sinds de verwoestende explosie in Beirut. Het verlies is nog steeds groot voor velen. Ik ken de inwoners als weerbaar en vrijgevig. Het is daarom dat ik hoop dat Beirut toch weer zal herrijzen.” Daarna volgt een tekst in het Arabisch en sluit ze af met: “A greeting from my heart, to Beirut.”

Te gortig

Daar plaatste ze ook nog een vrolijk vakantiekiekje bij, in vrijetijdskledij met bloemetjesbroek, maar dat vond het Politbureau van D66 kennelijk te gortig, dus werd de tweet ingetrokken en vervolgens, maar dan wel zonder foto, herplaatst. Nu kennen we de minister niet als iemand die openlijk overloopt van inlevingsvermogen en compassie. In de nasleep van de Van Drimmelenaffaire bij D66, waarin vrouwen hadden geklaagd over seksuele intimidatie – of milder gesteld: grensoverschrijdend gedrag – kostte het haar zichtbaar veel moeite om enige empathie op te brengen voor de positie van de slachtoffers. Hun ervaringen werden op de persconferentie nogal afstandelijk aangeduid als “casus”.

Bedreigingen

Maar goed, terug naar de column van Pinedo. Volgens haar gaat het hier om vrouwenhaat die, volgens Kaag ”bijna middeleeuwse vormen” aanneemt. Kaag wees op het D66-partijcongres naar de hatelijkheden en bedreigingen die aan het adres van Femke Halsema, viroloog Marion Koopmans en historica Nadia Bouras gericht waren. Dus belde Pinedo met de eerdergenoemde expert, professor Serena Fente, en vroeg haar of vrouwen als Halsema, Koopmans en Bouras – maar ook Kaag zelf – een “middeleeuwse behandeling” krijgen. Nu valt bij dit rijtje op dat Caroline van der Plas, Eva Vlaardingerbroek en Raisa Blommestein ontbreken. Omdat ze tot de rechterkant van het politieke spectrum worden gerekend? Zijn de bedreigingen en haat in hun richting dan minder relevant of serieus?

Jeanne d’Arc

Professor Fente nuanceert de stelling: vrouwenhaat was in die middeleeuwen (die volgens haar duizend jaar bestrijken) wel virulent: er werden heksen verbrand – “vaak goed onderlegde, alleenstaande vrouwen. En ook Jeanne d’Arc, het ooit zo geprezen plattelandsmeisje dat een leger aanvoerde, werd levend verbrand, onder meer omdat ze mannenkleding droeg.” De professor denkt dat Kaag bedoelde: “de middeleeuwen liggen achter ons, maar we leven nog steeds in een irrationele, onrechtvaardige en gewelddadige maatschappij.”

En dan komt het: ”Is Kaag de Jeanne d’Arc van onze tijd?”, vraagt Pinedo. Ferente: “Ze is een stuk minder naïef. Maar op dat punt zie ik gelijkenis: eerst bewierookt worden en dan verguisd. Helden zijn altijd kwetsbaar, maar vrouwelijke helden net wat meer.”

Vond je dit artikel goed? Steun Freek van Beetz via pinchas.backme.org.