Titelfoto: Verkiezingsposters Tweede kamerverkiezingen 2021 door Antoon Kuper, CC BY-NC-ND 2.0.

Ook al hebben we hier in tegenstelling tot Syrië echte verkiezingen, er lijkt niet te worden geluisterd naar ‘de stem van het volk’ met links aan zet voor de bouwtekening van het nieuwe kabinet. Een eindeloze rij belangenclubs krijgt eveneens volop de gelegenheid voor inbreng in het regeerakkoord. Ondertussen steekt onverholen antisemitisme overal de kop op, maar wordt uit lafheid ongemoeid gelaten. Nederland is geen ‘gaaf’ land meer, concludeert Freek van Beetz.

Syrië

Misschien heeft u het ook gezien: beelden van de presidentsverkiezingen in Syrië. Een rommelig stembureau, met op de tafel een doorzichtige (plexiglas?) bak (de Stembus) en achter de tafel de mensen van het stembureau. Kiezers stonden in de rij voor de tafel, gaven hun ID (?) af, moesten duim of wijsvinger in inkt dopen en op een velletje voor hen, bij wijze van handtekening/identificatie, daarvan een afdruk achter laten.

De voorzitter van het stembureau deponeerde vervolgens zelf de gereedliggende stembiljetten in de stembus. De kiezers keken amechtig toe. Voilà. Zo behaalde Assad dus de ruim 95%. De kiezer had zijn ‘democratische plicht’ gedaan. Assad kon met dat ruime mandaat voort, het volk had immers gesproken?

Verkiezingen 17 maart

Ook bij ons heeft het volk gesproken. Weet u nog hoe wij op 17 maart naar de stembus gingen om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen, zodat op basis van de uitslag een nieuwe regeringsploeg kon worden samengesteld? Weet u ook nog waar het toen over ging? Corona, wellicht…en o, ja: over ‘ambitie’ en ‘nieuw Leiderschap’, over ‘klimaat’, ‘stikstof’, maar toch vooral heel veel over ‘eerlijk’, over ‘vertrouwen’, over ‘samen’…… We zijn alweer bijna drie maanden verder. Een nieuwe regering is er voorlopig nog niet, maar als de schijn niet bedriegt zijn de fundamenten gelegd en kunnen over enige tijd de bouwsteigers worden aangerukt.

Ineengeschrompeld Links

En ja, je kunt het nauwelijks geloven als je naar de uitslag van 17 maart kijkt, maar de splinters van links lijken aan zet: zij zorgen voor de bouwtekening en voeren de directie over het programma van eisen… En als beloning mogen zij, of althans één of twee van hen, straks ook nog aanschuiven….
Terwijl dat links van de kiezer een pak slaag heeft gekregen.

Ondanks vier jaar oppositie bleef de PvdA steken op de schamele negen zetels die ze vier jaar geleden behaalden, toen er maar liefst 29 zetels verloren gingen. GroenLinks, de partij die met dat modieuze jargon ons voor de ondergang (in de woorden van Tommie Wieringa: “de klimaatcatastrofe”) wil behoeden: die partij halveerde bijna en de SP lijkt haar traditionele aanhang ook te hebben zoekgemaakt en verloor eveneens. Traditioneel links is ineengeschrompeld tot nog maar 26 zetels.

Niettemin mag dus nu de verliezende PvdA de informatie trekken, nadat die al meteen op de klippen was gelopen: een D66-minister en een ex-minister, tevens VVD-senator werden er als ‘Verkenners’ op uitgestuurd, maar hun missie eindigde abrupt toen verkenner Ollongren zich in de kaart liet kijken…

“Hier scheiden onze wegen”

De rest is bekend: de positie van Rutte hing aan een zijden draadje, maar een flottielje VVD-mastodonten werd opgetrommeld om in de media duidelijk te maken dat aan de positie van de winnaar van deze verkiezingen, Rutte, niet mag worden getornd. D66-voorvrouw Sigrid Kaag, die al op theatrale wijze van Rutte afscheid had genomen (“hier scheiden onze wegen”), keerde bedremmeld op haar schreden terug toen haar partij beloond/gepaaid werd met het voorzitterschap van de Tweede Kamer. Haar eigen weg bood kennelijk geen perspectief.

Belangenclubs

Ondertussen wordt het Binnenhof overlopen door een bont gezelschap ongekozen, goed gehonoreerde vertegenwoordigers van vaak royaal door departementen en Postcodeloterij gesubsidieerde belangenclubs, die alle gelegenheid krijgen om hun belangen vastgespijkerd te zien worden in een regeerakkoord. Daar komt geen kiezer aan te pas. Vergeten lijken al die vrome woorden over ‘de wensen van de kiezer’. Voor zover al die ronkende beloftes in de verkiezingsprogramma’s een rol hebben gespeeld: de kiezer zal er straks nauwelijks iets van terugzien, die heeft het nakijken (Schiller: “Der Mohr hat seine Schuldigkeit getan, der Mohr kann gehen”……).

Ongekozenen

Daarom bleven die beelden uit Syrië bij mij ‘hangen’. Natuurlijk: we zijn geen rechteloze dictatuur waar burgers speelbal zijn in handen van meedogenloze machthebbers, maar doen verkiezingen er echt nog toe als de uitslag zo weinig gewicht in de schaal blijkt te leggen en als een allegaartje van ongekozen bevoorrechte, hoogopgeleide belangenbehartigers, allemaal behorend tot dezelfde netwerken als die van de bestuurders, hier steeds meer en ongecontroleerd de dienst uitmaken en hun zaakjes onderling kunnen regelen?

Onverholen antisemitisme

Maar er is meer aan de hand in dit land waarover ik me zorgen maak (ik schreef daar al eerder over): het onverholen antisemitisme in de openbare ruimte en in de media dat onlangs, met de oorlog tussen Hamas en Israël als aanleiding, ruim baan kreeg.

Het is nog niet eens zo heel lang geleden dat we wat meewarig keken naar demonstraties van fanatieke moslims in verafgelegen oorden als Pakistan, Iran: opgehitste menigten vol haat tegen het Westen. Dat is ver weg, dachten we toen nog. We zijn de afgelopen weken flink met de neus op de feite gedrukt. En die feiten stemmen somber. In een gesprek met The Telegraph zei de Britse staatssecretaris voor Volkshuisvesting, Robert Jenrick, “zeer bezorgd” te zijn over de recente antisemitische incidenten in het Verenigd Koninkrijk. In Duitsland kon een verboden extremistische groep moslimfanatici gewoon op straat demonstreren: ze kregen alle ruimte en werden kennelijk ongemoeid gelaten.

Lafheid

Zondagavond 30 mei zag ik voor de tweede maal die prachtige en ontroerende documentaire over Bernard Haitink. De oorlogsjaren en het verlies van zijn joodse vriendjes en vriendinnetjes emotioneert hem nog steeds: de beschamende lafheid van de Nederlanders tegenover hun joodse medeburgers in de Tweede Wereldoorlog is voor hem de reden dat hij hier niet begraven wil worden. Die lafheid is nog erger geworden.

Geïmporteerd

In een column uit 2016 over ‘geïmporteerde tegenstellingen’ citeerde ik de Duitse historicus Michael Wolffsohn: “Als gevolg van de demografische ontwikkelingen, (zeg maar de komst van migranten uit Noord-Afrika en het Nabije Oosten) zijn Duitsland en West-Europa een deel van het Midden-Oosten geworden: de mensen die hiernaartoe zijn gekomen brachten hun problemen mee. En met die geïmporteerde problemen zullen we moeten leren te leven.”

“Dat vind ik geen wenkend perspectief”, schreef ik toen. Het is nu, vijf jaar later, nog veel erger: we hebben niet alleen derdewereldproblemen geïmporteerd, maar ook onverholen antisemitisme en dat kwaad is gezaaid, zie de uitingen bij de Kunstacademie in Amsterdam.

In Nederland hebben de autoriteiten die op de Auschwitzherdenking en op 4 mei allemaal zo vroom spijt betuigen en eer bewijzen, nog steeds niets van zich laten horen.

Lafheid heeft een gezicht, vele gezichten. Nederland is voor mij onherkenbaar veranderd. Niet ten goede. Niet meer dat “waanzinnig gave land“ waar Rutte ooit zo hoog van opgaf!