En zo zijn we dus toch weer in een lockdown beland. Geen volledige, maar het lijkt er aardig op. In maart keek ik er nog met een zekere gelatenheid tegen aan. Even doorbijten met die “intelligente lockdown” en dan zou het gewone leven wel weer zijn gang kunnen hernemen. Samen zouden we dat virus er wel onder krijgen, toch?

Wij ruimden garage en zolder op, gaven twee kamers een flinke opknapbeurt en vanaf mei konden we, onder beperkende voorwaarden, behoedzaam en geleidelijk aan de draad van ons sociale leven weer oppakken. Voorjaar en zomer boden lucht en ruimte. We konden er eindelijk op uit. Toen de BLM-demonstratie op De Dam klaarblijkelijk geen besmettingen te zien gaf, kregen velen het gevoel van “zie je wel, het kan langzamerhand weer”.

Eigenlijk was er maar weinig aanleiding tot zelfgenoegzaamheid, zoals ik in april dit jaar schreef: buiten het zicht van de camera’s van Nieuwspoort en de Hilversumse studio’s had zich in de verzorgingstehuizen een ramp voltrokken. Nederland voerde weer eens een lijstje aan: en niet de beste! Met meer dan 10.000 sterfgevallen is er weinig aanleiding af te geven op de verrichtingen van regeringsleiders elders in die wereld, zoals onze media toch naar hartelust plegen te doen.

Tweede golf

Hadden velen wellicht de verwachting dat de aangekondigde tweede golf in het najaar wel eens zou kunnen uitblijven; die hoop is inmiddels vervlogen. Juist landen die de eerste golf kranig doorstonden door een kordate aanpak blijken nu zwaar getroffen: in Israël en Tsjechie – landen die ik in die column beschreef – liep het aantal besmettingen al snel op en ook het aantal sterfgevallen nam in die landen met voorheen lage sterftecijfers, onrustbarend toe.

Wat was hier aan de hand? Waren de teugels toch te snel gevierd? Vooral voor jongeren bood de naderende vakantieperiode uitzicht op een vrijer leven. Ze namen het er ook van: buitenlucht en zon: die zouden het virus immers beteugelen? Maar niet alleen in Nederland (mondkapjes), ook in andere landen kregen slordigheid en nonchalance de overhand over het aanvankelijk voorzichtige gedrag. Het isolement was doorbroken en de nieuwe vrijheid moest worden gevierd.

Revanche

Toen na de vakantieperiode de scholen en andere (onderwijs-) instellingen weer opengingen en feestelijke gebeurtenissen en andere evenementen zich geleidelijk weer verplaatsten naar binnenruimten, nam het virus kennelijk revanche, en hoe! In nagenoeg alle Europese landen is sprake van een soort alarmfase. Toen wij onlangs in Oostenrijk waren, ging Wenen over in code rood: de besmettingshaarden daar waren afkomstig van jongelui die een weekend aan het feesten waren geweest (de beruchte ‘Biersafari’s’) in Praag.

Op slot

Gelukkig zijn inmiddels de testprogramma’s uitgebreid en zijn de ziekenhuizen nu beter voorbereid dan begin dit jaar, maar er lijkt vooralsnog weinig reden voor optimisme. Want wie zegt dat na deze lockdown er straks niet opnieuw ingegrepen moet worden, omdat het dan tot staan gebrachte virus opnieuw de kop opsteekt? Wordt op dat moment weer gegrepen naar het instrument lockdown? Hoe lang kan onze samenleving en kan onze economie dat nog aan?

De horeca, het onderwijs, de kunst en cultuur kunnen toch niet blijvend, althans zeker niet voor langere tijd, ‘op slot’ gezet blijven? Zelfs als er straks (maar wanneer is dat?) – een werkend vaccin of medicijn is, moet ik nog maar zien of de oude tijden van voor de pandemie terugkeren. Dat moet ook gevolgen hebben voor allerlei langetermijn-verwachtingen en beleidsscenario’s.

Duurzaamheid

In mijn woongemeente wordt gewerkt aan een duurzame toekomst. Er is een ‘Transitievisie Warmte’ in de maak: een leidraad waarmee de gemeente per wijk woningen aardgasvrij wil maken. Ik kijk daar niet reikhalzend naar uit. Waarom moeten van deze schone energiebron af, terwijl verder heel Europa hunkerend uitziet naar aansluiting op een aardgasnet en daar ook nog voortvarend aan werkt? Waarom moet ik nou ineens aan ons ‘mondkapjesbeleid’ denken….?

Verouderd beleid

De alternatieven worden immers steeds ongewisser en het experiment in Purmerend om woningen van het aardgas te halen loopt uit op een beschamende wanvertoning. Zou “de coronacrisis’ niet veel grotere maatschappelijke gevolgen kunnen hebben dan we denken? Moeten al die dure plannen over de energietransitie niet eens grondig worden heroverwogen? Hebben we straks eigenlijk nog wel de middelen om al die tomeloze ambities te realiseren?

Zijn al die modellen, waarop dat beleid is gebaseerd, niet aan herijking toe, nu Corona tal van nog onvoorziene effecten kan hebben op de toekomstverwachtingen uit de tijd van voor de pandemie?

Wie verdient straks het geld dat nodig is om al die peperdure plannen rond klimaat en stikstof te financieren, als experimenten als die in Purmerend nu al tegen financiële grenzen oplopen. In een eerdere column heb ik me al eens afgevraagd waarom nieuwe inzichten en gewijzigde omstandigheden niet zouden mogen leiden tot nieuwe afspraken en nieuw beleid.

Daar hebben we toch politici voor?