“Het kabinet wil 75.000 nieuwbouwwoningen per jaar bouwen”, kopte het Financieel Dagblad op 22 januari. Dat klinkt veelbelovend, maar al verder lezend blijkt dat die ambitie de komende vijf jaar zeker niet zal worden waargemaakt,….door de stikstof- en pfas-crisis!

En dan volgt de domper: pas tegen 2024 zal de bouwproductie naar 70.000 woningen per jaar stijgen, maar omdat het aantal huishoudens nog harder stijgt – dit jaar met 70.000 – zal het woningtekort dus voorlopig niet worden opgelost. Zelfs de komende tien jaar niet, verklaarde een deskundige op de radio…

Bevolkingsgroei door immigratie

Bij al die verhalen over slimme oplossingen voor de acute woningnood, ontbureaucratisering en wat niet al, is de bevolkingsgroei nog steeds die ‘grote olifant in de kamer’. Het is het onderwerp waarover men niet spreekt, maar dat bepalend is voor al die conflicterende beleidsambities op het gebied van economie, zorg, klimaat, natuur, infrastructuur, woningbouw, enz.

Toch hebben, zo lijkt het, ineens ook politici bevolkingsgroei en immigratie ontdekt. Demografen als Jan Latten en een enkele journalist duidden het fenomeen al eerder en vroegen aandacht voor de veronachtzaamde consequenties. Ik signaleerde in een column van alweer twee jaar geleden dat we wel wat erg achteloos met de gevolgen van bevolkingsgroei omgaan. En nu is ook politiek Den Haag eindelijk (?) wakker geschud.

Waardoor eigenlijk? Omdat verkiezingen in de verte lonken? Het is zelfs Chefsache geworden nu premier Rutte hoogstpersoonlijk dit onderwerp agendeerde als Speerpunt voor 2020.

Overbevolking

Oud-hoogleraar Jaap van Duijn was het ook opgevallen. In zijn column in De Telegraaf (18 januari) schreef hij: “De onmatige bevolkingsgroei is ons grootste probleem. Vrijwel alle opgaven waarvoor Nederland staat, zijn te herleiden tot de overbevolking van dit land. Met minder mensen zou er minder CO2 worden uitgestoten, zou het stikstofprobleem veel beter op te lossen zijn, zou er meer ruimte zijn voor burgers, voor boeren èn voor de natuur.”

De zo langzamerhand in de media bijna niet te vermijden historicus Leo Lucassen meent dat we aan verdere immigratie niet kunnen ontkomen, want: vergrijzing! Alsof demografen (NIDI, CBS) al niet lang geleden – en bij herhaling – hebben aangetoond dat dat een drogreden is. Immers: ook die immigranten worden ooit grijs en zorgbehoevend.

Jan van de Beek berekende ooit dat onze bevolking tot 2060 zou moeten groeien naar ruim 50 mln. om aan die zorgvraag te voldoen. Ook een journalist als Jaap Jansen – in zijn column voor BNR van 16 januari – blijkt weinig kaas gegeten te hebben van demografie en statistiek. Want ja, je zou als progressieve opiniemaker eens wat kritische geluiden over de immigratie en de asielstroom laten horen…

Grootste van de kleintjes

De Nederlandse bevolkingsgroei is opmerkelijk, zeker als je die vergelijkt met andere kleinere landen. Denemarken, wat groter dan ons land, telt al decennialang ruim 5,5 mln. inwoners. Ik heb bij inleidingen in het verleden de bevolkingsgroei van Nederland en België met elkaar vergeleken: rond 1900 had België 6,7 mln. inwoners, Nederland zo’n 5 mln. Rond 1935 hadden België en Nederland elk ongeveer 8,5 mln. inwoners. België heeft nu een bevolkingsomvang van 11,5 mln. bereikt, een aantal dat wij begin jaren zestig van de vorige eeuw registreerden.

Eind 2019 konden wij een bevolkingsomvang van 17,4 mln. inboeken. Overigens dacht het CBS in 2000 dat die 17,4 mln. pas in 2035 (!) zou worden bereikt. Er is dus echt wel wat aan de hand en zeker niet pas recent! Al zoekend trof ik deze grafiek aan, die de situatie rond het jaar 2000 haarscherp weergeeft en sinds de eeuwwisseling is die nog betekenisvoller geworden.

Professor Van Duijn illustreert de opmerkelijke verschillen tussen deze landen in dezelfde column in De Telegraaf ook nog door het aantal inwoners per km2 te nemen: ”Als Nederland dezelfde bevolkingsdichtheid had als Duitsland zouden hier 8 mln. mensen wonen”. Met de bevolkingsdichtheid van Denemarken als maatstaf zouden we hier dus helemaal ruim in onze jas zitten. Stel je voor: 4,6 mln. inwoners…….: wat een rust, wat een ruimte en wat een biodiversiteit!

Crises van eigen makelij

Het maakt tegelijkertijd haarscherp duidelijk dat voor onze beleidsmakers die bevolkingsdichtheid en bevolkingsgroei bij de besluitvorming geen enkel gewicht in de schaal hebben gelegd. Wanneer zij daarmee rekening hadden gehouden, zouden ze ons land niet zo lichtvaardig met Europese normen hebben opgezadeld. In die zin is ‘de stikstofcrisis’ inderdaad een product van eigen makelij!

Nalatigheid

Dat zinloze stikstofbeleid kwam tot stand, zo schreef ik, in een kongsi van gesubsidieerde belangengroepen, activistische, gelijkgestemde ambtenaren, begunstigd door Brusselse bureaucraten en gedoogd door sympathiserende bestuurders. Het heeft ontbroken aan een zorgvuldige afweging van allerlei, vaak tegenstrijdige, belangen en concurrerende aanspraken op het gebruik van de steeds schaarser wordende ruimte in ons dichtbevolkte land. En van die nalatigheid plukken we nu de wrange vruchten.

Maar goed, maakt het wat uit, die plotselinge en eigenlijk nogal late politieke aandacht voor immigratie en bevolkingsgroei?

Opvang in de regio

VVD-kamerlid Bente Becker roerde de trom met stevige uitspraken: zij wil een andere uitleg van het Vluchtelingenverdrag (waar hebben we dat niet al eerder gehoord?) “Ik vind de huidige uitleg van dat verdrag niet goed. Het is nooit bedoeld om vluchtelingen die recht hebben op opvang, zelf te laten kiezen in welk land dat is.” ‘Echte’ vluchtelingen hebben volgens haar niet vanzelfsprekend het recht om naar Europa te komen, maar moeten worden opgevangen in de regio.

De Rotterdamse VVD-wethouder van Integratie Bert Wijbenga verklaarde ferm dat hij voor zijn gemeente een lokaal jaarlijks quotum wil van maximaal 640 statushouders. Hij haalde al snel bakzeil toen er vanuit de coalitie kritiek kwam op deze solo-actie.

Arbeidsmigratie

En onlangs verklaarde minister en vice-premier Hugo de Jonge in een interview in de NRC de (arbeids-)migratie naar Nederland aan banden te willen leggen: “We moeten niet naïef zijn. Zo kan het niet langer, er moet echt wat gebeuren.” In Straatsburg zei hij onlangs dat het verdrag van Schengen, dat het vrij verkeer van goederen en personen regelt, voor hem niet heilig is. “Dat moet zeker worden aangepast.”

Marrakesh-pact

Ik heb zo mijn twijfels over al die krasse uitspraken van de vice-premier. Eerder liet hij een pijnlijk gebrek aan echte betrokkenheid bij het vraagstuk zien. Hij werd aardig in verlegenheid gebracht toen hij op de wekelijkse persconferentie na de ministerraad van 19 oktober 2018 – waar hij Rutte verving – een vraag over het Pact van Marrakesh (VN-Migratieverdrag) kreeg: “Het Pact van Marrakesh? Eh ….U moet me even helpen”…..”Ik heb me op dit onderwerp niet voor kunnen bereiden, excuus daarvoor”, sprak de bewindsman toen nederig.

Het publieke debat over dat VN-Migratiepact in de media in de zomer van 2018 was volstrekt aan hem voorbijgegaan en er was kennelijk ook nooit in de ministerraad over gesproken. De betekenis en de gevolgen van de snel toenemende immigratie hadden de statige Trêveszaal niet bereikt.

Geen ruimte voor eigen beleid

Zolang we afhankelijk zijn van besluitvorming op Europees niveau heb ik er een hard hoofd in. Nederland heeft zich daar nu eenmaal, in tegenstelling tot Denemarken, volstrekt aan overgegeven. Elke ruimte voor eigen beleid is daaraan ondergeschikt gemaakt.

Het Vluchtelingenverdrag, de Schengenovereenkomst en de Dublinafspraken zullen voorlopig onaantastbaar blijven. Zolang politici, beleidsmakers en opinievormers de demografische feiten niet onder ogen willen zien zal de immigratie blijven groeien, wordt de ruimte schaarser, zal de woningbouw achterblijven bij de vraag en zullen schier onontwarbare problemen als de stikstofcrisis ons blijven beheersen.