Opiniez.nl
Rutte’s vaasje is al lang aan diggelen
Hoe houdbaar is ons politieke systeem nog?
Titelfoto: De MP staat kort de pers te woord door Gerard Stolk, gepubl. onder CC BY-NC 2.0.
Nederland is een teer vaasje, zei Rutte ooit. Het voetstuk van dat al hevig gebutste vaasje is nu verbrijzeld door een tot op het bot verdeeld kabinet. Valt er nog iets te lijmen door Johan Remkes? De Algemene Politieke Beschouwingen toonden vooral de wensen en ambities van de hoog op het morele paard gezeten globalistische elite en de burger is uiteindelijk de klos. Hoe houdbaar is het politieke systeem nog, zo vraagt Freek van Beetz zich af.
Het is alweer een tijdje geleden dat premier Rutte ons voorhield dat Nederland een ‘teer vaasje’ was, waarmee behoedzaam moest worden omgegaan. Ik schreef al eerder op OpinieZ dat het voetstuk waarop dat inmiddels hevig gebutste vaasje stond, door betonrot uit elkaar dreigde te vallen.
Ondertussen is dat voetstuk inderdaad verbrijzeld: tal van problemen hebben het land en het kabinet tot op het bot verdeeld en de coalitiepartners doen amechtig moeite zich, met behulp van de ervaren en onverstoorbare gids Johan Remkes, een weg te banen uit het moeras waar ze zelf met veel onderling gekrakeel zijn ingetrokken.
Lijmen
“Lijmen Jan, lijmen Jan, lijmen met z’n allen”, zong Wim Kan op oudejaarsavond 1960, toen Jan de Quay poogde zijn gevallen kabinet (uiteindelijk met succes) te reactiveren. Misschien slaagt Johan Remkes er zelfs nog in om een kabinet Rutte IV tot stand te brengen, in de samenstelling van het derde kabinet, dus VVD, CDA, D66 en Christen Unie. Maar dan zal D66, zoals Plasterk schreef, moeten terugkomen van die onproductieve blokkade.
Het kabinet presenteerde een bijna beleidsarme begroting op Prinsjesdag, maar de Kamer slaagde er toch in een flink aantal van de eigen wensen gehonoreerd te zien. Met twee miljard extra voor lerarensalarissen, zorg, veiligheid, verlaging van de energierekening en van de verhuurdersheffing, kregen de ‘oude’ coalitiepartners hun zin. Opent dat dan toch de deur naar overeenstemming op de Zwaluwenberg?
Immigratie
Voor de rest was het debat, voor zover ik dat heb gevolgd, een aaneenschakeling van wensenlijstjes op tal van terreinen, van onderwijs tot defensie, betogen die vooral opvielen door een bijna religieus gedreven drang om de voorhoede te willen zijn op het gebied van klimaat/stikstof. De ongemakkelijke waarheid dat daar bevolkingsgroei en immigratie een wezenlijke rol in spelen werd weer eens verzwegen of toegedekt. VVD-voorvrouw Sophie Hermans, daartoe uitgedaagd door Wilders, wilde er helemaal niet aan dat de bevolkingsgroei van de laatste jaren hoofdzakelijk door immigratie is veroorzaakt. Dat belooft weinig goeds, Bente Becker heeft nog wat missiewerk in eigen VVD-gelederen te verrichten, of is inmiddels achter de coulissen verdwenen.
Bevolkingsgroei
Toch leek het er een tijd geleden, eind 2019, op dat het kabinet zich over het bevolkingsvraagstuk zou gaan beraden, maar de coronapandemie eiste plots alle bestuurlijke aandacht op; de lockdown en allerlei andere ingrepen verdrongen andere beleidsinitiatieven. Inmiddels blijft de omvang van de bevolking, voornamelijk door migratie, jaarlijks groeien met de omvang van een middelgrote stad en lijkt het woningtekort, nu al zo’n 300.00 woningen, mede daardoor onoplosbaar. De vermindering van de verhuurdersheffing zal daar maar beperkt soelaas voor bieden.
Zelfveroorzaakte crises
Te veel tegenstrijdige belangen, concurrerende aanspraken op de steeds schaarser wordende ruimte en de nauwelijks te bedwingen (door de zelf opgelegde stringente normen en streefdoelen veroorzaakte) stikstof- en klimaat-‘crises’ vormen een verstikkende deken, die een evenwichtige en rationele besluitvorming smoort. Politiek en land lijken volstrekt vastgeklonken in een ongeremde emotionele achtbaan. Met een bijna religieuze ijver worden schier onhaalbare doelen gesteld en wordt gedaan alsof de immense kosten straks allemaal zullen worden terugverdiend. Subsidies worden in het beleidsjargon al heel snel ‘investeringen’.
Onrust
De kabinetsformatie in deze coronatijd vergroot de al lang smeulende maatschappelijke onrust. Alhoewel geroepen wordt dat het land er economisch weer helemaal bovenop is, pakken zich dreigende wolken samen: weliswaar wordt bezworen dat de koopkracht ‘gemiddeld’ op peil zal blijven, maar zal de energierekening van huishoudens, zo wordt verwacht, honderden euro’s stijgen.
Afgewacht moet worden of de in het begrotingsdebat afgesproken compensatie voldoende effect laat zien. Bovendien worden, ook al weer om het klimaat te redden, in Brussel tal van kostenverhogende maatregelen voorbereid. Want de klimaatdoelen moeten worden gehaald, zo luidt de mantra. GroenLinks en PvdA opperden, naar goed dictatoriaal gebruik, zelfs het uitroepen van een ‘Klimaatnoodtoestand’.
Strooipartij
Met zeven miljard voor ‘klimaatmaatregelen’ wordt het rechterlijke (Urgenda-)vonnis afgekocht. De vraag blijft of deze strooipartij met subsidies werkelijk effecten op het globale klimaat heeft, of alleen op de uitkomst van de modelmatige berekeningen, die vervolgens langs de meetlat van de ‘gestelde doelen’ worden gelegd. Ik schreef al eens eerder dat beleid tot ‘alchemie’ lijkt te zijn verworden.
En niemand vertelt wat er zal gebeuren als die doelen nu eens niet geheel gehaald worden: welke rampen zullen ons dan treffen? Uiteraard weer een rechtszaak, Urgenda dreigde er al mee en de rechter zal, goochelend met fantasievol uitgerekte jurisprudentie over het Europees mensenrechtenverdrag, deze ‘belangengroep’ wel weer in het gelijk stellen.
Burger betaalt de rekening
En de burger, u dus, is altijd de klos. De elite ontspringt de dans. Laat u niets wijsmaken: die rekening gaat u echt betalen, al beweren politici dat alle te maken kosten zullen worden terugverdiend (die fameuze ‘inverdieneffecten’) en dat we ‘met z’n allen’ een (gering?) offer moeten brengen voor de toekomst van onze kinderen, maar dat het allemaal zegenrijke gevolgen zal hebben voor het klimaat.
Die Algemene Politieke Beschouwingen lieten ook wat anders zien. Politieke waarnemers, parlementaire verslaggevers en politieke junkies hebben ongetwijfeld genoten van het spektakel van een actieve Kamer en een gehavende demissionaire ministersploeg, naarstig op zoek naar steun. Voor ruim twee miljard extra is die steun gevonden.
Wankel systeem
Maar wat we zagen waren misschien ook de nadagen van een wankel geworden politiek systeem: onderonsjes tussen de politieke leiders van partijen die zich ‘middenpartijen’ noemen: de andere partijen werden genegeerd. Veel kiezers zullen zich afvragen of en waar zij nog gehoor kunnen vinden voor hun belangen, hun wensen, hun klachten.
Ooit vormden de zwevende kiezers een kleine, maar soms bepalende minderheid. Het verlies van een enkele zetel kon coalities al doen wankelen. De aanhang van de grote partijen was lange tijd stabiel. Dat is nu verleden tijd. De kiezers van nu bewegen zich vloeiend en massaal naar de flanken. Van de negentien partijen in de Kamer deden slechts enkele mee aan al die onderonsjes, die tot het resultaat van de Algemene Politieke Beschouwingen leidden. Dat moet te denken geven.
Houdbaar
En het debat moet voor velen, als die daartoe de moed al opbrachten, ook een vervreemdende ervaring zijn geweest: waar ging het allemaal over? Het gemak waarmee de ambities en wensen van de hoog op het morele paard gezeten globalistische elite werden verwoord, over de hoofden van wat je de gewone man zou noemen, moet te denken geven. Hoe houdbaar is het politieke systeem nog?