Opiniez.nl

Stemmen en stemmen tellen in de VS’

Hoe complex wil je het hebben….

Het stemmen tellen na de presidentsverkiezingen in de VS lijkt eindeloos te duren, zodat nog steeds niet duidelijk is wie er heeft gewonnen: Biden of Trump. Hoe zit dat? En waarom geven de stemmen uitgebracht per post zoveel problemen? Freek van Beetz ging te rade bij zijn Amerikaanse vriend en geeft een verhelderende toelichting.

“Je kunt zeggen dat corona de Democraten drie keer heeft geholpen”, schreef mijn Amerikaanse vriend. “De economie kreeg een klap, veel kritiek op de aanpak van de corona-pandemie en tenslotte de mogelijkheden om met het stemmen per post kiezersstemmen te ronselen. Je zou kunnen zeggen dat zonder corona Trump gewonnen zou hebben, maar ja…”

Terwijl ik dit schrijf, drie dagen na de verkiezingsdag, is het tellen van de stemmen in enkele van de Swing States nog steeds niet afgerond, maar de kansen op de overwinning van Joe Biden, zij het in elk van die staten nipt, lijken met het uur te groeien. En dát door het massale aantal stemmen dat per post is uitgebracht en dat voor het overgrote deel uitgebracht is op de Democratische kandidaat.

Wat is hier aan de hand? Waarom lukt het in een modern land als de VS niet om, binnen enkele uren na sluiting van de stembussen, een uitslag te presenteren? Dat vroeg ik ook aan mijn Amerikaanse vriend, want ondanks al die correspondenten en te elfder ure ingevlogen hulptroepen (verslaggevers) van al die media, werd dat – vond ik – niet goed uitgelegd.

Geen bevolkingsregister

Eén van de zaken die bij ons niet helder uiteengezet zijn, is dat de VS geen bevolkingsregister (burgerlijke stand) kennen. De Amerikaanse burgers zijn wel in tal van systemen geregistreerd (Federale Belastingdienst, Driver’s Licence, Voter Registration, Social Security, US Immigration…), maar die registraties mogen niet aan elkaar ‘gelinkt’ worden. En om te stemmen (register to vote) moet je documenten voorleggen dat je Amerikaans staatsburger bent. Niet-US citizens mogen niet stemmen: dus geen illegalen, ook geen permanent residents en evenmin gevangenen of mensen van wie hun burgerrechten ontnomen zijn.

Packing

Binnen de Democratische partij zijn wel stemmen opgegaan om dat te veranderen: wijzigingen in het kiesstelsel (packing the electorate), uitbreiding aantal rechters in het Hooggerechtshof van negen naar dertien (Packing the Court) en uitbreiding van het aantal zetels in de Senaat (Packing the Senate) en van het Huis van Afgevaardigden (Packing the House) met (Democratisch bestuurd) Puerto Rico en Washington D.C. Die zijn nu nog geen staat. Deze voornemens zullen, gezien de uitslagen van deze verkiezingen – de Republikeinen behouden hun meerderheid in de Senaat – waarschijnlijk niet worden gerealiseerd.

Een ander groot verschil is dat de registratie van kiezers een bevoegdheid is van de afzonderlijke staten en dus in elk van die staten anders is. Daarom spreken de Democraten over voter suppression in de staten met een Republikeinse meerderheid en andersom. De VS is nu eenmaal een federatie van vijftig staten.

Kiesregister

Omdat er geen burgerlijke stand is, moet je je als kiezer zelf laten opnemen in het kiesregister. In de meeste staten kun je je ook registreren als Democraat, Republikein, of als onafhankelijke kiezer. Met die registratie kun je deelnemen aan de primary in je staat. Dat zijn de zogeheten voorverkiezingen, waar per partij tussen de beoogde kandidaten de uiteindelijke presidentskandidaat wordt gekozen

Twintig tot vijfentwintig procent van de Amerikanen staat niet geregistreerd in het kiesregister. Bij verkiezingen is het dus vooral in de swing states belangrijk om bij niet-geregistreerde kiezers langs de deuren te gaan, om die over te halen zich te registreren als stemmers op je partij. Daartoe ben je overigens in het stemhokje niet verplicht….

Absentee ballot

Normaal wordt er massaal en elektronisch gestemd op de verkiezingsdag zelf, of een tot vier weken daarvoor met early voting. En in normale tijden kan er ook via de post (stemmen per brief) worden gestemd, maar dat is strak gereglementeerd: je moet op tijd een aanvraag indienen voor een absentee ballot (schriftelijke stem), je moet een geldige reden hebben en die ook nog bewijzen, zoals wonen in het buitenland, militair zijn in het buitenland, op reis zijn, gehandicapt zijn, gevangen zitten of in een ziekenhuis verblijven. Dan krijg je een absentee ballot toegestuurd.

Een getuige (die ook een geregistreerde kiezer moet zijn) moet mee tekenen en alles moet correct ingevuld zijn. Al die schriftelijke stemmen moeten handmatig worden verwerkt (verifiëren dat kiezer en getuige geregistreerd zijn en de handtekening wordt elektronisch vergeleken met de handtekening op je kiesregistratie). In normale jaren maakt het stemmen per post maar een klein percentage uit van het totaal aantal uitgebrachte stemmen, maar dat is dit jaar totaal anders.

Massaal

Het waren vooral de Democraten die op aandringen van de partijleiding het stemmen per brief (Postal Voting) in deze presidentsverkiezingen massaal toegepast hebben, in zoveel mogelijk plaatsen, wegens: corona… In sommige, meestal Republikeinse staten, moest je je absentee of mail-in ballot wel nog aanvragen, maar je kon de corona-pandemie als geldige reden opgeven. In sommige door Democraten bestuurde staten werd er zelfs naar alle geregistreerde kiezers een absentee ballot gestuurd, zonder dat die daar een aanvraag voor moesten indienen.

Het heeft allemaal te maken met de federale structuur van de VS. Er zijn weliswaar nationale richtlijnen voor verkiezingen, maar de organisatie gebeurt door elke staat afzonderlijk. Dat leidt dus tot die verschillen per staat. Met alle onduidelijkheden van dien.

Tellen

Dan is er de regel dat er niet mag worden geteld voor het einde van de verkiezingsdag. In de meeste Republikeinse staten hebben ze dat opgelost door alle uitgebrachte stemmen per post op voorhand wel te verwerken (envelop openen, registratie checken, getuige checken, handtekening checken en inscannen), maar nog niet te tellen (op de knop drukken). Zo is dat georganiseerd in onder andere Texas, Florida, Ohio, en North Carolina en moesten op dinsdag alleen nog de stemmen per post, die op verkiezingsdag zelf binnenkwamen, verwerkt worden.

Sluitingsdatum

Maar in Democratische staten als Pennsylvania, Wisconsin en Michigan ging dat dus anders, zoals we hebben gezien. Bovendien is de sluitingsdatum voor de poststemmen de dag van de verkiezingen zelf, maar weer niet in Pennsylvania: daar telt nu juist de postdatum. Dus de stembiljetten, die in de komende dagen binnenkomen met poststempel 3 november, moeten ook nog geteld worden en niemand weet hoeveel dat er dat nog zijn..

Bovendien zijn de poststemmen deze keer niet gelijk verdeeld tussen Republikeinse en Democratische kiezers, want het zijn vooral de dichtbevolkte steden met een Democratische meerderheid, die in verband met corona massaal per post zijn gaan stemmen. Daarvan moeten deze dagen ook nog (grote?) aantallen geteld worden.

Hertelling

Tenslotte is er ook de regel dat als er in de uitslagen minder dan 1% verschil is, hertelling moet plaatsvinden. Dan moeten ook al die poststemmen handmatig opnieuw gecontroleerd en geteld worden.

“Niemand kan nu nog het eindresultaat voorspellen en wees gerust”, schreef mijn vriend, “beide partijen hebben hun leger advocaten klaarstaan en mogelijk eindigt het in het Supreme Court, zoals in 2000. Dat Hooggerechtshof bestaat nog steeds uit negen rechters en daar zou zomaar een 5-4 beslissing voor Trump uit kunnen komen….”

Het kan dus nog wel even duren voor de einduitslag van de presidentsverkiezingen 2020 bekend is. De stem- en telprocedures zijn van zichzelf al complex genoeg. Laat staan als een kandidaat ook nog eens juridische stappen neemt wegens veronderstelde onregelmatigheden. Dan is het geen kwestie meer van dagen, maar van weken.

It ain’t over till it’s over.